جشن نيمه شعبان
|
نيمه شعبان، روز15 شعبان و سالروز تولد حضرت مهدي(عج)، امام دوازدهم شيعيان است که در دوران غيبت به سر ميبرد. در برخي روايات، شب نيمه شعبان پس از شب قدر برترين شبها دانسته شده است. گروهي از شيعيان در اين شب به شب زندهداري و اعمال مذهبي مشغول ميشوند. برخي از اهل سنت و طريقتهاي تصوف نيز به فضيلت اين شب معتقدند. |
جشن نيمه شعبان از جشنهاي بزرگ شيعيان است که به مناسبت ميلاد امام مهدي(عج) برگزار ميشود. در ايران، مسجد جمکران و در عراق، کربلا محل تجمع شيعيان در نيمه شعبان است. روز نيمه شعبان در تقويم رسمي ايران تعطيل رسمي است و روز جهاني مستضعفان نام گرفته است |
فضيلت |
در برخي روايات شب نيمه شعبان برترين شبها پس از شب قدرمعرفي شده است. روايات نقل شده از پيامبر اکرم(ص) و امامان شيعه بر اهميت شبزندهداري و عبادت در شب نيمه شعبان تأکيد دارد؛ از جمله در روايتي آمده است: جبرئيل در شب نيمه شعبان پيامبر را از خواب بيدار کرد و به برپايي نماز، قرائت قرآن، دعا و استغفار در اين شب سفارش نمود. در روايتي ديگر، يکي از همسران پيامبر از عبادت خاص و سجدههاي طولاني پيامبر در شب نيمه شعبان خبر داده است. در احاديثي از امام علي(ع) و امام صادق(ع) نيز بر عبادت و انجام اعمال خاص شب نيمه شعبان تأکيد شده است. |
بخشي از فضيلتهاي شب نيمه شعبان عبارت است از: |
گشايش درهاي خشنودي، بخشش، روزي و نيکي در شب نيمه شعبان؛ |
تقسيم روزي و ثبت شدن زمان مرگ انسان؛ |
بخشيدن همه انسانها غير از مشرک، قمارباز، فرد قطع رحم کرده، شراب خوار و فردي که بر انجام گناه اصرار ميورزد. |
بر اساس گزارشهاي تاريخي و طبق ديدگاه مشهور شيعه پانزدهم شعبان سال 255[ق] يا 256ق روز تولد امام زمان(عج)، داوزدهمين امام شيعيان است که در غيبت به سر ميبرد. دستهاي از روايات، حاکي از اهميت نيمه شعبان به همين سبب است. |
شيعيان به مناسبت سالروز ميلاد امام مهدي(ع) اقدام به برگزاري جشن، چراغانيهاي گسترده، مولوديخواني، قرباني کردن و غذا دادن به فقرا ميکنند. برگزاري اين جشنها در ايران پررنگتر است. مسجد جمکران از ميزبانان اصلي برگزاري جشنهاي مهدويت در ايران است. اين روز در ايران تعطيل و روز جهاني مستضعفان ناميده شده است. در عراق نيز شيعيان ضمن برگزاري جشن نيمه شعبان، به زيارت امام حسين(ع) ميروند. پيادهروي به سمت کربلا در ايام نيمه شعبان مرسوم است. جشنهاي نيمه شعبان توسط شيعيان بحرين، يمن، مصر، لبنان و سوريه و هند نيز برگزار ميشود. |
اسامي ديگر |
برات: برات به معناي حواله، سند و نوشتهاي که به کسي دهند تا به استناد آن، پول يا هر چيز ديگر را از ديگري بگيرد. به حواله معنوي نيز برات ميگويند و از آنجا که در شب نيمه شعبان خداوند برات (سند) آزادي از جهنم را به بندگان خود ميبخشد به اين شب، شب برات گفته ميشود. |
ليلة الصَکّ: صک معرّب چک فارسي و مترادف برات است. |
برات کانديلي: در ترکيه به اين شب، برات کانديلي گفته ميشود. |
شب رهايي: در آسياي جنوبي به شب نيمه شعبان، شب رهايي گفته ميشود. |
نيمه شعبان در ادب و شعر فارسي |
نيمه شعبان در فرهنگ و ادب کهن فارسي، شب برات ناميده شده است. ابوريحان بيروني در کتاب «التفهيم» درباره شب برات آورده است: |
«...و شب پانزدهم از ماه شعبان، بزرگوار است و او را شب برات خوانند و همي پندارم، اين از قبيل آن است که هر کهاندرو عبادت کند و نيکي به جاي آورد، بيزاري يابد از دوزخ. |
محمد غياثالدين رامپوري نيز در غياث اللغات -يکي از فرهنگهاي فارسي- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصيف کرده است که در آن فرشتگان به فرمان خدا روزي انسان را تقسيم ميکنند.شاعران پارسي زبان نيز در اشعار خود از عناويني مانند شب برات، ليله الصک، شب بيزاري، برائت از آتش دوزخ و شب عبادت براي اين شب استفاده کردهاند. حافظ شيرازي در کنار کلمه برات از تعبير شب قدر براي نيمه شعبان استفاده کرده است، که بهاءالدين خرمشاهي معتقد است منظور حافظ از «برات» در اين بيت، شب نيمه شعبان است. |
چه مبارک سحري بود و چه فرخنده شبي آن شب قدر که اين تازه براتم دادند |
مولوي نيز از تعبير شب قدر و برات براي نيمه شعبان استفاده کرده است:
شب «قدر» است او، درياب او را امان يابي چو برخواني براتش
|